DROGA PIĘKNA: Tabernakulum

Od pierwszych wieków chrześcijaństwa Ciało Pańskie jest przechowywane poza mszą w celu udzielania wiatyku umierającym, Komunii Świętej chorym oraz dla adoracji Chrystusa pod postacią Chleba przez wiernych. Łac. słowo tabernaculum oznacza namiot, w którym podczas wędrówki Żydów z Egiptu do Ziemi Obiecanej przechowywano Arkę Przymierza i w którym Mojżesz rozmawiał z Bogiem (Wj 25, 21-22).

Prócz tabernakulów pojawiły się w XIII w.  monstrancje, służące do ukazywania wiernym Ciała Pańskiego podczas procesji eucharystycznych, oraz adoracji w świątyni. Monstrancje gotyckie, przypominające   miniaturowe budowle, zostały zastąpione w epoce baroku przez tzw. monstrancje promieniste, których używamy do dziś.

Od wieków tabernakula były umieszczone w głównych ołtarzach, kapłan sprawował więc Eucharystię twarzą do tabernakulum. Dopiero w XX w. Sobór Watykański II rozdzielił tabernakulum i ołtarz, nakazując przybliżenie ołtarza do wiernych i sprawowanie Eucharystii twarzą do nich. W nowych kościołach zaczęto więc znów  wmurowywać tabernakula w ścianę prezbiterium, a w starszych – pozostawiono je na „przedsoborowym” ołtarzu głównym, w głębi prezbiterium, wznosząc nowy ołtarz ofiarny bliżej nawy dla wiernych, jak to mam miejsce u nas.

Nasze tabernakulum powstało w latach 1939-43, razem z całym zachowanym do dziś  wyposażeniem prezbiterium, ufundowanym przez ówczesnych właścicieli fabryki ołówków w Pruszkowie. Jest dziełem rzeźbiarza Józefa Trenarowskiego. Ma postać pozłacanej, sześciennej skrzynki, w której znajdują się złocone kielichy (tzw. cyboria) z Ciałem Pańskim. Na drzwiczkach znajdują się cztery płaskorzeźbione postaci świętych – różniące się co prawda strojem i atrybutami, nie wskazującymi jednak na konkretnych świętych, ale mogących sugerować, że to:  św. Klara, współpracownica św. Franciszka i przewodniczka kobiet; koło niej, w sutannie, z lilią – św. Antoni Padewski, wzór dla kaznodziejów, którego kult istniał w naszej parafii już przed II wojną światową; dalej św. Kazimierz Królewicz z rodu Jagiellonów, patron naszego kościoła, z jego makietą na dłoni; tuż przy nim bł. Salomea z królewskiego rodu Piastów, w habicie, z krzyżem i różańcem oraz charakterystyczną dla siebie koroną u stóp. Dzieli te cztery postaci narodowość, płeć, urodzenie. Łączy je jednak kult Ciała Bożego i dawanie siebie innym, tak jak nauczał Chrystus.

Nad tabernakulum znajduje się rzeźba Chrystusa na krzyżu w kolistym obramieniu złotego dysku, ozdobionego na obwodzie rzeźbionymi postaciami klęczących aniołów oraz dwunastoma symbolami eucharystycznymi. Zobaczymy tam m.in. rybę i kosz chlebów, jako nawiązanie do sceny u wybrzeży jeziora Genezaret, gdy Syn Boży nakarmił tłumy kilkoma chlebami, zanim jeszcze ogłosił im, że sam jest Chlebem Żywym (J 6, 34). Jeleń pijący ze źródła to wyraz tęsknoty za tym Chlebem, nawiązujący do słów Psalmu „Jak łania pragnie wody ze strumieni, tak dusza moja pragnie Ciebie, Boże” (Ps 42, 2).  Gołąb z listkiem w dziobie przywodzi na myśl scenę z Księgi Rodzaju (Rdz 8, 10-11), gdy wypuszczony przez Noego z Arki ptak powraca z gałązką oliwną w dziobie,  jako znak, że Bóg dotrzymuje swoich obietnic i ocala. Znak pierwszych chrześcijan – ryby (gr. słowo ΙΧΘΥΣ, czyt. ICHTIS, można bowiem rozszyfrować w grece jako skrót zdania „Jezus Chrystus Syn Boży Zbawiciel”).

Źródło: Biuletyn Parafialny